Մեդիա կենտրոն

Երևան, 30 հունվարի, 2025թ․ 

«Մենք ապրում ենք նոր աշխարհում, որտեղ անորոշությունն ավելի բարձր է, քան երբևէ: Սակայն հենց այս անորոշությունն է բացում նոր հնարավորություններ»,- այս խոսքերով է սկսել իր ելույթն Ամունդի Ներդրումային ինստիտուտի մակրո քաղաքականության հետազոտությունների ղեկավար Դիդիե Բորովսկին Երևանում հունվարի 30-ին տեղի ունեցած «Ամունդի ներդրումային հեռանկարներ 2025 թ.» խորագրով համաժողովին՝ ներկայացնելով 2025 թվականի համաշխարհային տնտեսության հեռանկարները: 

Փորձառու վերլուծաբանը կանխատեսում է, որ առաջիկա տարին կբնութագրվի տնտեսական աճի և գնաճի տարամիտվող միտումներով՝ ստեղծելով ինչպես մարտահրավերներ, այնպես էլ եզակի հնարավորություններ ներդրողների համար:

Տնտեսական աճ և համակարգային մարտահրավերներ

Համաշխարհային տնտեսությունը վերջին տարիներին ցուցաբերել է նշանակալի դիմացկունություն: «Հատկապես տպավորիչ է ԱՄՆ տնտեսության վարքագիծը»,- նշում է Բորովսկին,- «որտեղ տնտեսական աճը հասել է մոտ 3%-ի՝ գերազանցելով բոլոր կանխատեսումները»: Ըստ փորձագետի, սա առավել ուշագրավ է՝ հաշվի առնելով վերջին 18 ամիսների ընթացքում դրամավարկային քաղաքականության էական խստացումը:

Գլոբալ միտումների համատեքստում նա հատուկ շեշտեց համաշխարահային տնտեսության գլխավոր խաղացողի` ԱՄՆ-ի դերը, որը Դոլանլդ Թրամփի նախագահի պաշտոնին վերադարձից հետո դարձել է անորոշ: Ըստ այդմ նա հատուկ ուշադրություն է դարձնում Դոնալդ Թրամփի առաջարկվող քաղաքականությունների հնարավոր ազդեցություններին: 

«Թրամփի՝ ապօրինի միգրանտների զանգվածային արտաքսման քաղաքականությունը և նոր մաքսատուրքերի սահմանումը կարող են էական գնաճային ճնշումներ առաջացնել»,- նշում է Բորովսկին: «Աշխատաշուկայի սահմանափակումները կարող են հանգեցնել աշխատավարձերի աճի որոշ հատվածներում, իսկ մաքսատուրքերը մեխանիկորեն կբարձրացնեն սպառողական գները»:

Բորովսկին նշում է, որ հատկապես մտահոգիչ է այն, որ այս քաղաքականությունները առաջարկվում են այն պայմաններում, երբ ԱՄՆ տնտեսությունն արդեն իսկ գործում է լիարժեք զբաղվածության մակարդակում: 

«Երբ դիտարկում ենք հարկաբյուջետային քաղաքականությունը լիարժեք զբաղվածության պայմաններում, գնաճային ռիսկերը միանշանակ վերընթաց են», - նկատում է փորձագետը` նշելով, որ ներյակումս ԱՄՆ Դաշնային պահուստային համակարգը սպասողական վիճակում է: Իսկ ԱՄՆ տնտեսությունը, նրա կանխատեսմամբ, չի կարող երկար պահպանել բարձր տնտեսական աճի միտումները, քանի որ այդ երկրի աճի պոտենցիալը 2% է: 

Թրամփի առևտրային քաղաքականության վերաբերյալ փորձագետը նկատում է նրա յուրահատուկ մոտեցումը: «Թրամփը շատ գործարքային մարդ է: Արտաքին և տնտեսական քաղաքականությունները նրա մոտ սերտորեն փոխկապակցված են: Օրինակ՝ Կոլումբիայի դեպքում նա սպառնաց սակագներով, սակայն երբ Կոլումբիան համաձայնեց ընդունել որոշ միգրանտների, սակագների սպառնալիքը վերացավ»:

Եվրոպայի նկատմամբ Թրամփի քաղաքականության մասին Բորովսկին ունի հատուկ դիտարկում. «Թեև Թրամփը քիչ է խոսում Եվրոպայի մասին՝ ի տարբերություն Կանադայի և Մեքսիկայի, սա չի նշանակում, որ նա չունի պլաններ: Նրա հիմնական նպատակն է, որ եվրոպացիները ավելացնեն պաշտպանության ծախսերը՝ ներկայիս 2%-ից հասցնելով մինչև 5%, և ավելացնեն ԱՄՆ-ից ներմուծումը»:

Սակայն փորձագետը նաև նշում է, որ «Թրամփ 2.0-ն» տարբերվում է նախորդից: «Նա այս անգամ ավելի պատրաստված է, քան առաջին նախագահական ժամկետում: Նրա թիմի ընտրությունը, օրինակ՝ ֆինանսների նախարար Սքոթ Բեսենթի նշանակումը, որը խորոշ ներդրող է, գլոբալիստ և պրոտեկցիոնիզմի հակառակորդ, վկայում է, որ նա նախատեսում է ավելի զգուշավոր և աստիճանական մոտեցում սակագնային քաղաքականության հարցում»:

Եվրոպական մարտահրավերներ և էներգետիկ անցում

«Եվրոպական տնտեսությունը, ցավոք, շարունակում է հիասթափեցնել»,- նկատում է Բորովսկին: Նրա գնահատմամբ, տարածաշրջանում առկա են մի շարք համակարգային խնդիրներ՝ մրցունակության պակաս, արտադրողականության ցածր մակարդակ և մասնավոր ներդրումների անբավարար ծավալ:

Էներգետիկ անցման գործընթացները նույնպես կարող են գնաճային ճնշումներ առաջացնել: «Սա հատկապես կարևոր է Եվրոպայի համար, որտեղ արդեն իսկ վերականգնվող էներգիայի մասնաբաժինն էներգետիկ համակարգում գերազանցում է ածխի մասնաբաժինը»,- նշում է փորձագետը: «Սա ռազմավարական նշանակություն ունի Եվրոպայի էներգետիկ անկախության տեսանկյունից»:

Այնուամենայնիվ, Բորովսկին նկատում է նաև դրական միտումներ: «Եվրոպայի փոքր տնտեսությունները, ինչպիսիք են Իսպանիան, Պորտուգալիան, Իռլանդիան և Հունաստանը, ցուցաբերում են տպավորիչ աճ՝ 2%-ից մինչև 4%: Եթե դիտարկենք Եվրագոտին ամբողջությամբ, այս փոքր տնտեսությունների համախառն կշիռը համարժեք է Գերմանիայի տնտեսության չափին»:

Գերմանիայի վերաբերյալ փորձագետը հատուկ ուշադրություն է դարձնում 2025 թվականի փետրվարին նախատեսված ընտրություններին: «Սա խիստ կարևոր է Գերմանիայի և ողջ Եվրոպայի համար: Գերմանացիները պետք է վերափոխեն իրենց տնտեսական մոդելը՝ հաշվի առնելով էներգետիկ անվտանգության խնդիրները և Չինաստանից ունեցած կախվածությունը»:

Բորովսկին հատուկ ընդգծում է Եվրոպական բանկային համակարգի դերը: «Եվրոպական բանկերը գտնվում են բարենպաստ դիրքում՝ շնորհիվ տոկոսադրույքների ներկայիս մակարդակի և կարգավորող միջավայրի: Նրանք ավելի քիչ են ենթարկված գլոբալ առևտրային լարվածությունների ազդեցությանը և կարող են օգտվել տեղական շուկաների աճից»: